SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz…

Bugün, 22 Temmuz 2024.

Bu sayıda, Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA) ve APLUS Enerji ortaklığında yayımlanan Elektrik Fiyat Hareketleri ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Piyasaya Etkisi-II başlıklı raporu inceliyoruz.

Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!

Keyifli okumalar,

SEFiA İklim Gündemi’ne Abone Olun

İKLİM VE FİNANSMAN HABERLERİ

Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’nın (IRENA) yayımladığı rapor, dünyanın, mevcut büyüme oranının yetersiz kalması nedeniyle yenilenebilir enerji kapasitesini 2030 yılına kadar üç katına çıkarma hedefini kaçırma riskiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koyuyor.
  • Bir adım geriden: Geçtiğimiz yıl Dubai’de düzenlenen COP28 iklim zirvesinde, dünya çapındaki yenilenebilir enerji kapasitesinin 2030 yılına kadar üçe katlanarak 11 terawatt’ın (TW) üzerine çıkarılması hedefi belirlenmişti.
  • Geçtiğimiz yıl: Geçen yıl yaklaşık 473 gigawatt (GW) yenilenebilir enerji kapasitenin eklendiği, bunun bir önceki yıla göre %14’lük bir artışı ve 2000 yılından bu yana en büyük yıllık büyümeyi temsil ettiği belirtildi. Hedefe ulaşmak için ise dünyanın 2030 yılına kadar yıllık en az %16,4 oranında yenilenebilir enerji kapasitesi eklemesi gerekiyor.
SolarPower Europe tarafından hazırlanan Güneş Enerjisi Küresel Piyasa Görünümü 2024 raporunda yapılan derlemeye göre, küresel güneş enerjisi kurulu kapasitesi geçen yıl sonunda 1,6 teravata ulaştı. Küresel güneş enerjisi kurulu gücünün önümüzdeki 5 yıl içerisinde 3 kat artarak 5,1 teravata ulaşacağı öngörülüyor.
  • Nasıl? Küresel yenilenebilir enerji kapasitesi artışında enerji krizi, politik desteklerin artması, teknolojinin ilerlemesi, verimliliğin yükselmesi ve kurulum maliyetlerinin düşmesi etkili oldu.
  • Öte yandan: Raporda ayrıca, güneş enerjisinin küresel enerji dönüşümüne, diğer tüm yenilenebilir enerji kapasitesi toplamından 3 kat fazla katkı sağladığı ifade ediliyor.
Dünya Bankasıkuraklık tahvili adlı yeni bir finansal enstrüman üzerinde çalıştığını duyurdu. Banka, doğal afetlerden etkilenen ülkelere yönelik hâli hazırda afet tahvilleri serisi sunuyordu.
  • Afet tahvilleri: Bugüne kadar büyük çoğunluğu Pasifik ve Karayip bölgelerindeki ülkeleri kapsayan afet tahvilleri kapsamında 568 milyon dolar tutarında sigorta ödemesi gerçekleştirdi.
Türkiye’de son 53 yılın en sıcak, son 23 yılın ise en kurak haziran ayı yaşandı. Haziran 2024’te ortalama sıcaklıklar, 3,6 derece artışla 25,4 dereceye yükseldi.
  • Ekstrem sıcaklıklar: Geçtiğimiz ay 65 adet yeni ekstrem maksimum sıcaklık gerçekleşti. En düşük sıcaklık 1.6 ºC ile Erzurum’da, en yüksek sıcaklık ise 47.8 °C ile Urfa Ceylanpınar’da tespit edildi.
  • Kuraklık: Bu yıl haziran ayı ortalamalarının %65 altında kalan yağışlar, geçen yıla göre %80 azaldı.

YENİLENEBİLİR ENERJİ ENFLASYONA ÇÖZÜM OLABİLİR

Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA) ve APLUS Enerji ortaklığında yayımlanan Elektrik Fiyat Hareketleri ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Piyasaya Etkisi-II başlıklı rapor, yenilenebilir enerji kurulu gücündeki artışın elektrik faturalarını düşürerek tüketici enflasyonunu iyileştireceğini ortaya koyuyor.

Aralık 2022’de yayımlanan, 2021 ve 2022 yılının ilk altı ayını inceleyen Artan Elektrik Fiyatları ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Piyasaya Etkisi başlıklı raporun devamı niteliğini taşıyan bu çalışma 2022 yılının son 6 ayını ve 2023 yılının tamamını kapsıyor. Çalışma, aradan geçen zamanda yaşanan önemli gelişmelere paralel olarak, Türkiye’de yenilenebilir enerji santrallerinin ve bu santrallere verilen teşviklerin piyasaya etkilerini değerlendiriyor. Bu çerçevede YEKDEM (Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması) santrallerinin dönem içerisinde yaşanan elektrik üretim maliyet artışlarına etkisini de ölçen çalışma, bugüne kıyasla daha çok rüzgâr ve güneş kurulu gücünün* olacağı bir durumda elektrik üretim maliyetinin ne yönde değişeceğini analiz ediyor.

Çalışmaya göre, daha yüksek yenilenebilir enerji kurulu gücü devrede olsaydı COVID sonrası kendini hissettirmeye başlayan küresel enerji krizi döneminde Türkiye’de elektrik üretim maliyetleri daha düşük olabilirdi. Yenilenebilir enerji üretiminin artırılması, enflasyonu düşürmenin yanında, Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığını ve böylelikle ithalat faturasını azaltabilir, karbon salımı azaltımında da katkı sağlayabilir.

Aralık 2023’te 23,5 GW olan güneş ve rüzgâr kurulu gücümüz 45 GW olsaydı:

  • Elektriğin serbest piyasadaki fiyatı daha düşük olacaktı: Toplam sistem maliyetlerinin gerçekleşen rakamlara kıyasla daha düşük olduğu hesaplanmaktadır. Serbest piyasadaki elektrik fiyatı, artan YEKDEM maliyetlerine rağmen, 2022 yılı son 6 ayı için gerçekleşen değerlere kıyasla %22,9, 2023 yılının tamamı için ise %11,3 daha düşük olmaktadır.
  • Enflasyon daha düşük olacaktı: Yenilenebilir enerji üretiminin daha yüksek olduğu bir senaryoda, Aralık 2023 itibarıyla %64,8 olarak gerçekleşen yıllık TÜFE enflasyonunun %51 olacağı öngörülmüştür.
  • Daha az enerji ithalatı yapılacaktı: Artan yenilenebilir enerji üretimi, öncelikle yüksek maliyetli gaz ve ithal kömür üretimini ikame etmektedir. 2022 yılı son 6 ayı için ülkenin ithal yakıt faturasının 5,3 milyar USD, 2023 yılının tamamında ise 3,6 milyar USD miktarında düşeceği hesaplanmıştır.
  • Karbon emisyonu azalacaktı: Özellikle karbon yoğun kaynakların ikame edilmesi yoluyla 2022 yılı son 6 ayında 13,1 milyon ton CO2 eşdeğeri, 2023 yılının tamamında ise 28,9 milyon ton CO2 eşdeğeri karbon azaltımı yapılacağı görülmüştür.

Yenilenebilir enerji üretiminin artırılması üretim maliyetlerinin ve enflasyonun düşürülmesi, enerjide ithalat bağımlılığının azaltılması, arz güvenliğinin sağlanması ve karbon emisyonlarının düşürülmesi gibi pek çok konuda olumlu katkı sunuyor.

Bengisu Özenç, SEFiA Direktörü: Türkiye’de son dönemde enflasyonda yaşanan sınırlı düşüşün devam etmesi beklenirken, elektrik üretim faaliyetlerindeki artış nedeniyle 1 Temmuz’da yürürlüğe giren %38’lik elektrik zammı bu düşüşün hızı konusunda soru işaretlerine neden oldu. Mesken tarifesindeki bu değişikliğin temmuz ayı enflasyonuna etkisinin 0,53 puan, 2024 yıl sonu enflasyonuna etkisinin ise 0,67 puan olacağı hesaplanıyor. Yayımladığımız yeni çalışmamız ise enflasyonun düşüş eğilimine girdiği bu dönemde, sisteme daha yüksek yenilenebilir enerji entegrasyondaki düşüşü hızlandırabileceğini gösteriyor. Fosil yakıt gibi, çevresel maliyetlerinin yanında, enerji üretim maliyetlerini de artırma potansiyeli taşıyan kaynaklar yerine yenilenebilir enerjinin teşvik edilmesi, Türkiye ekonomisinin temel problemleri olan cari açık ve enflasyonu iyileştirecek Türkiye’nin 2053 net sıfır hedefini de destekleyecektir.

Göksin Bavbek, APLUS Enerji Danışmanlık Müdürü: Yerli ve temiz kaynaklardan elektrik üretiminin artırılması Türkiye’nin iklim hedeflerine erişmesi, enerjide ithalat bağımlılığını azaltması ve olası arz krizlerine karşı direncini artırmasında en temel rolü oynayacaktır. 2022 yılında hazırladığımız çalışmanın devamı olan bu raporda söz konusu etkiler sayısal olarak ifade edilmekte ve doğrulanmaktadır. Geçtiğimiz beş yıl içerisinde yaşanan gelişmeler küresel enerji piyasalarının ne kadar kırılgan ve beklenmedik krizlere açık olduğunu net bir şekilde göstermiştir. Rapordan çıkarılan sonuçlar önümüzdeki yıllarda enerji piyasasında gerçekleşmesi olası küresel arz krizlerinden kaçınmak için yenilenebilir enerji kaynaklarının ne kadar önemli olacağını ortaya koymaktadır. Arz güvenliği sorunları aşılmış, son kullanıcılara düşük maliyetli elektrik sağlayan ve karbonsuzlaşmış bir enerji sistemine geçiş için maliyet açısından da en uygun kaynaklar haline gelmiş olan rüzgar ve güneş yatırımlarını hızlandıracak uygulamaların ivedilikle hayata geçirilmesi gerekmektedir.

TAKİP ETTİKLERİMİZ

SEFiA İklim Gündemi ekibi olarak takip ettiğimiz değerlendirme yazılarını ve diğer önemli gelişmeleri derliyoruz:
  • SEFiA Direktörü Bengisu Özenç, medyascope ‘ta konuk olduğu programda Türkiye’deki adil dönüşüm gündemini değerlendirdi.
  • 17 G20 ülkesinde yapılan yeni bir ankete göre, servet vergisine olan kamuoyu desteği iklim eylemi kapsamında artıyor.
  • TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan Türkiye’nin Enerji Görünümü 2024 Oda Raporu açıklandı.
  • Küresel karbon fiyat kapsamı ve seviyeleri Paris Anlaşması hedeflerini karşılamak için çok düşük kalıyor.
  • NATO’nun 2023 yılındaki askeri harcamaları, yaklaşık 233 milyon metrik tonluk karbon emisyonuna neden oldu.
  • Karbon tutma teknolojisi girişimi 44.01, A Serisi finansman turunda 37 milyon dolarlık yeni kaynak sağladı.

HAFTALIK GÖRÜNÜM

SEFiA İklim Gündemi’ne Abone Olun